HAKSAV HAKİMLER VE SAVCILAR DERNEĞİ
Ülkemizde erişimin engellenmesi ve içeriğin kaldırılmasına 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun uyarınca karar verilmektedir. İlgili Kanunun 8. maddesine bakıldığında;
İçeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesi kararları ile yerine getirilmesi
MADDE 8- (1) İnternet ortamında yapılan ve içeriği aşağıdaki suçları oluşturduğu hususunda yeterli şüphe sebebi bulunan yayınlarla ilgili olarak içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verilir:
a) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan;
1) İntihara yönlendirme (madde 84),
2) Çocukların cinsel istismarı (madde 103, birinci fıkra),
3) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma (madde 190),
4) Sağlık için tehlikeli madde temini (madde 194),
5) Müstehcenlik (madde 226),
6) Fuhuş (madde 227),
7) Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama (madde 228),
suçları.
b) 25/7/1951 tarihli ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanunda yer alan suçlar.
c) 29/4/1959 tarihli ve 7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanunda yer alan suçlar.
ç) 1/11/1983 tarihli ve 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanununun 27 nci maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında yer alan suçlar.
(2) İçeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı, soruşturma evresinde hâkim, kovuşturma evresinde ise mahkeme tarafından verilir. Soruşturma evresinde, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı tarafından da içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verilebilir. Bu durumda Cumhuriyet savcısı kararını yirmidört saat içinde hâkimin onayına sunar ve hâkim, kararını en geç yirmidört saat içinde verir. Bu süre içinde kararın onaylanmaması halinde tedbir, Cumhuriyet savcısı tarafından derhal kaldırılır. Erişimin engellenmesi kararı, amacı gerçekleştirecek nitelikte görülürse belirli bir süreyle sınırlı olarak da verilebilir. Koruma tedbiri olarak verilen içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine ilişkin karara 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre itiraz edilebilir.
Görüldüğü üzere yukarıda tanımlanan suçlarda erişimin engellenmesine veya içeriğin çıkarılmasına Cumhuriyet Savcılığı veya Mahkeme tarafından Türk Ceza Kanunundaki yukarıda sayılan suçlarla ilgili olarak gidilebilmektedir.
Kanunun 8/A maddesinde ise gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin
engellenmesi şartları düzenlenmiştir.
(1) Yaşam hakkı ile kişilerin can ve mal güvenliğinin korunması, millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması sebeplerinden bir veya bir kaçına bağlı olarak hâkim veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde, Cumhurbaşkanlığı veya millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç
işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması ile ilgili bakanlıkların talebi üzerine Başkan tarafından internet ortamında yer alan yayınla ilgili olarak içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı verilebilir. Karar, Başkan tarafından derhâl erişim sağlayıcılara ve ilgili içerik ve yer sağlayıcılara bildirilir. İçerik çıkartılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereği, derhâl ve en geç kararın bildirilmesi anından itibaren dört saat içinde yerine getirilir.
(2) Cumhurbaşkanlığı veya ilgili Bakanlıkların talebi üzerine Başkan tarafından verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı, Başkan tarafından, yirmi dört saat içinde sulh ceza hâkiminin onayına sunulur. Hâkim, kararını kırk sekiz saat içinde açıklar; aksi hâlde, karar kendiliğinden kalkar.
9. maddede ise kişisel hakları ihlal edilenlerin başvurduğu yol anlatılmıştır.
(1) İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden gerçek ve tüzel kişiler ile kurum ve kuruluşlar, içerik sağlayıcısına, buna ulaşamaması hâlinde yer sağlayıcısına başvurarak uyarı yöntemi ile içeriğin yayından çıkarılmasını isteyebileceği gibi doğrudan sulh ceza hâkimine başvurarak içeriğin
çıkarılmasını ve/veya erişimin engellenmesini de isteyebilir.
(2) İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden kişilerin talepleri, içerik ve/veya yer sağlayıcısı tarafından en geç yirmi dört saat içinde cevaplandırılır.
(3) İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik hakları ihlal edilenlerin talepleri doğrultusunda hâkim bu maddede belirtilen kapsamda içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verebilir.
(4) Hâkim, bu madde kapsamında vereceği erişimin engellenmesi kararlarını esas olarak, yalnızca kişilik hakkının ihlalinin gerçekleştiği yayın, kısım, bölüm ile ilgili olarak (URL, vb. şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle verir. Zorunlu olmadıkça internet sitesinde yapılan yayının tümüne yönelik erişimin engellenmesine karar verilemez. Ancak, hâkim URL adresi belirtilerek içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle ihlalin engellenemeyeceğine kanaat getirmesi hâlinde, gerekçesini de belirtmek kaydıyla, internet sitesindeki tüm yayına yönelik olarak erişimin engellenmesine de karar verebilir.
(5) Hâkimin bu madde kapsamında verdiği içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararları doğrudan Birliğe gönderilir.
(6) Hâkim bu madde kapsamında yapılan başvuruyu en geç yirmi dört saat içinde duruşma yapmaksızın karara bağlar. Bu karara karşı 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre itiraz yoluna gidilebilir.
(7) Erişimin engellenmesine konu içeriğin yayından çıkarılmış olması durumunda hâkim kararı kendiliğinden hükümsüz kalır.
Yukarıdaki madde de belirtilen duruma internet ortamında şahsınıza yönelen bir kişilik hakkı ihlali mevcutsa başvurabilirsiniz. Kişilik hakkı ihlali Türk Medeni Kanunu veya Türk Borçlar Kanunu anlamında bir itham, isnat olabileceği gibi Türk Ceza Kanunu anlamında da hakaret, tehdit, iftira vb. gibi ithamlarda olabilir. Bu bakımdan kişilik hakkı ihlali geniş yorumlanmaktadır. Örneğin siz bir hakaret nedeniyle suç duyurusunda bulunmamış olsanız bile Sulh Ceza Hakimliğinden kişilik hakkı ihlali nedeniyle erişim engeli veya içeriğin çıkarılmasını isteyebilirsiniz.
Bu ihlal sayfanın tamamında yer alabileceği gibi sayfanın sadece belirli bir bölümünde de gerçekleştirilebilir. Bu durumda kısmen içeriğin kaldırılması talebinde bulunabilirsiniz. Kanun hükmüne göre sadece tek bir sayfanın erişiminin engellenmesi veya içeriğin çıkarılması mümkün değil ise sitenin tamamı için aynı taleplerde bulunabilirsiniz. Ancak teorik olarak onlarca sayfası bulunan ve ihlalin bu sayfalardan sadece birinde bulunan bir internet sitesi hakkında tüm İnternet sitesinin içeriğinin çıkarılması talebinde bulunamazsınız. İçeriğin çıkarılması talepleri İnternet sitelerinin ”https” protokolüne sahip olduğundan ne yazık ki bazı sitelerde icra edilememektedir. Ancak bu tür siteler hakkında erişimin engellenmesi istenebilir. Tabi ülkemizde dezenformasyonun hızla yayıldığı düşünüldüğünde aynı içeriğe başka bir sitede daha yer verilmesi halinde şayet elinizde tek bir Sulh Ceza Mahkemesi kararı bulunmakta olsa bile aynı içerik için tekrar Sulh Ceza Mahkemesine başvurmanıza gerek yok. Erişim Sağlayıcıları Birliğine içerikle ilgili müracaat etmeniz yeterli. Bu süreçleri işletmeden içerik veya yer sağlayıcıdan da ihlale konu içeriğin çıkarılmasını talep edebilirsiniz.
Aynı istemler twitter ve diğer sosyal medya hesapları içinde geçerlidir. Ancak uygulamada sosyal medya paylaşımlarında kişilik hakkı ihlali bulunmaktaysa ilgili platforma başvuru halinde kişilik hakkı ihlali oluşturan paylaşım hali hazırda kaldırılmaktadır.
Kısaca kişilik hakkı ihlallerinde istenecek talepleri erişimin engellenmesi (kısmen-tamamen), içeriğin çıkarılması (kısmen-tamamen) ve ilk iki talebin ferisi niteliğinde olan arama motorlarıyla ilişkilendirilmeme talebi olarak sınıflandırabiliriz. Son talepte bu talebi isterken arama motorlarının ilgili İnternet yayınına yaptığı atfa ilişkin URL’nin eklenmesi de gerekmektedir. Bu durumda Erişim Sağlayıcıları Birliği ilgili arama motorlarına yazı yazarak kararın yerine getirilmesini istemektedir.
Uygulamada görüldüğü üzere erişime engellenen veya içeriği çıkarılan bir İnternet sitesindeki yayının hukuka aykırı olduğu karine olarak kabul edilmektedir. Dolayısıyla Mahkeme kararıyla erişimi engellenen veya içeriği çıkarılan bir internet yayınını diğer sitelerinde cezai ve hukuki yaptırımlara maruz kalmamak için kaldırması gerekmektedir.
